गणेश चतुर्थी हा भारतातील महाराष्ट्र राज्यातील एक अत्यंत महत्त्वाचा आणि आनंददायी सण आहे. भगवान गणेशाच्या आगमनाचा उत्सव म्हणून याला पहिले जाते . त्यासाठी गणेश चतुर्थी 2023 पंचांग, तिथी, मुहूर्त आणि पूजा प्रक्रिया, गणेश मूर्तीची स्थापना करण्याचा शुभ काळ आणि पारंपारिक पूजा प्रक्रिया समजून घेणे महत्त्वाचे आहे.
2023 मध्ये गणेश चतुर्थी तिथी:-
गणेश चतुर्थी तारीख:
सुरुवात करण्यासाठी, 2023 ची गणेश चतुर्थी तारीख जाणून घेणे महत्त्वाचे आहे. 2023 मधील गणेश चतुर्थी 18 सप्टेंबर रोजी आहे. या दिवशी गणेशमूर्तीची प्रतिष्ठापना करून उत्सवाची सुरुवात होते. गणेश चतुर्थी हिंदू दिनदर्शिकेनुसार साजरी केली जाते आणि ती चंद्राच्या चौथ्या दिवशी (चतुर्थी)ला येते.
गणपती स्थापनेचा शुभ मुहूर्त:-
गणपतीच्या मूर्तीची प्रतिष्ठापना करण्यासाठी शुभ मुहूर्त निवडणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. मुहूर्ताची सुरुवात: गणपती मूर्तीची स्थापना शुभ देवतेच्या मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार विशिष्ट शुभ मुहूर्तावर सुरू होते. या वेळी मुहूर्ताची सुरुवात 18 सप्टेंबर रोजी दुपारी 2 वाजून 9 मिनिटांनी आहे, उत्सवाचे यश आणि आशीर्वाद मिळण्यासाठी मूर्तीची प्रतिष्ठापना शुभ मुहूर्तानुसार (वेळेनुसार) करावी. गणपती स्थापना मुहूर्ताची माहिती येथे आहे.
मुहूर्त :-
शुभ देवतेच्या मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार, गणपती स्थापनेचा मुहूर्त मूर्तीची स्थापना पूर्ण होईपर्यंत वाढविला जातो.
पूजेचे महत्त्व आणि पद्धत:-
महत्त्व:
गणेश चतुर्थी भक्तांसाठी खूप महत्त्वाची आहे कारण ती भगवान गणेशाचे आगमन दर्शवते, ज्याला सर्वत्र अडथळे दूर करणारे आणि सौभाग्याचे आश्रयदाता मानले जाते. हा उत्सव मोठ्या भक्ती आणि श्रद्धेने साजरा केला जातो, जो लोकांच्या भावनिक आणि आध्यात्मिक संबंधाचे प्रतिबिंबित करतो.
पूजा प्रक्रिया:
गणेश चतुर्थीच्या पूजेमध्ये अनेक विधी आणि समारंभांचा समावेश असतो. येथे पूजा प्रक्रियेचे मुख्य टप्पे आहेत:
मूर्तीची प्रतिष्ठापना:
उत्सवाची सुरुवात गणपतीच्या मूर्तीची नेमणूक केलेल्या आणि शुद्ध केलेल्या ठिकाणी स्थापना करून होते. मूर्ती अशा प्रकारे ठेवली जाते की ती पंचांगमध्ये शुभ स्थापनेसाठी दिलेल्या मार्गदर्शक तत्त्वांचे पालन करते. “मोली” या नावाने ओळखले जाणारे लाल धागे कुटुंबातील सदस्यांच्या मनगटावर बांधले जातात जेणेकरुन त्यांचे देवतेशी असलेले नाते सूचित होते.
पूजा:
शुभ मुहूर्तानुसार मूर्तीची प्रतिष्ठापना झाली की पूजा विधी सुरू होतात. हे विधी वेगवेगळे असू शकतात, परंतु सहसा देवतेला फुले, नारळ, फळे, मिठाई आणि पवित्र धागे (मोली) अर्पण करतात. सद्भावना आणि एकतेचे प्रतीक म्हणून भक्त या प्रसादाची देवाणघेवाण करतात.
आरती:-
पूजा विधी पूर्ण झाल्यानंतर, भगवान गणेशाला समर्पित आरती (प्रार्थना गीत) केली जाते. आरती पूजेची समाप्ती दर्शवते आणि आध्यात्मिक संबंधाचा क्षण आहे.
निमित पूजा: गणेश चतुर्थीच्या दिवशी श्रीगणेशाला निमित पूजा (विशेष नैवेद्य) अर्पण करण्याची प्रथा आहे. यात देवतेला समर्पित विविध साहित्य आणि उपकरणे यांचा वापर केला जातो.
विसर्जन :-
उत्सवाच्या समारोपाच्या दिवशी, गणपतीची मूर्ती एका जलकुंभात, सहसा नदी किंवा समुद्रात विसर्जित केली जाते. “गणपती बाप्पा मोरया!” च्या जयघोषांसह भव्य मिरवणुका आणि उत्सवांसह उत्सवाची समाप्ती होते. गणेश चतुर्थी हा केवळ सण नाही; हा गणेशाप्रती श्रद्धा, एकता आणि भक्तीचा उत्सव आहे. गणेश चतुर्थी 2023 पंचांग समजून घेऊन आणि विहित विधींचे पालन केल्याने, भक्तांना एक खोल आध्यात्मिक संबंध आणि भगवान गणेशाचा आशीर्वाद अनुभवता येईल. गणेश चतुर्थी ही कौटुंबिक कार्यक्रम, सांस्कृतिक कार्यक्रम आणि भगवान गणेशाच्या उत्सवाने साजरी केली जाते, भगवान गणेशाच्या आत्म्याचे मूर्त स्वरूप हे अडथळे दूर करणारे आणि समृद्धी आणि आनंद देणारे असते .
II बोला गणपती बाप्पा मोरया II
II मंगळमूर्ती मोरया II